Rằm tháng Giêng là một trong những ngày lễ quan trọng với người Việt. Vì vậy, mâm cỗ rằm tháng Giêng cần chuẩn bị tươm tất và thịnh soạn. Cùng tìm hiểu để biết rằm tháng Giêng cúng những gì dưới đây nhé!
1. Rằm tháng giêng là Tết gì?
Rằm tháng Giêng còn gọi là Tết Nguyên tiêu được du nhập vào Việt Nam theo phong tục của người Hoa. Tết Nguyên tiêu là đêm rằm đầu tiên của năm mới.
Lễ hội trăng tròn bắt đầu từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) trọn ngày 15 (ngày rằm) cho đến nửa đêm 15 (đêm trăng rằm) của tháng giêng Âm lịch.
2. Ý nghĩa ngày rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng được xem là ngày lễ quan trọng sau dịp Tết Nguyên đán, theo tín ngưỡng, tôn giáo và ngành nghề, tùy vào từng gia đình thờ khác nhau như: thờ Phật, thờ Thần Tài Thổ Địa, thờ Chúa…Nhưng nhìn chung và bắt buộc mỗi gia đình là bàn thờ tổ tiên bày tỏ lòng thành kính với ông bà, cha mẹ, tạ ơn những người trên đã phù hộ cho gia đình, con cháu được mạnh khỏe, học tập thành tài, làm ăn phát đạt trong năm. Có thể thấy đây là ngày lễ quan trọng trong tâm linh mỗi người.
Ở một số vùng miền, Tết Nguyên tiêu được xem như nét văn hóa sinh hoạt tao nhã mang nhiều ý nghĩa nghệ thuật trong khung cảnh thơ mộng hữu tình. Không chỉ cùng nhau ngắm trăng, đọc thơ, ăn bánh trôi mà mọi người còn có dịp xem múa lân, chơi các trò chơi dân gian giải trí cùng nhau.
3. Phong tục cúng rằm tháng Giêng của người Việt
Ở Việt Nam, ngày rằm là dịp mọi người lên chùa thắp nhang cầu gia đạo bình an, khỏe mạnh và tài lộc. Qua câu “Lễ phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng” đã nói lên tầm quan trọng của ngày rằm tháng Giêng trong tâm thức của người Việt.
Vì vậy, ngày càng đông người đến chùa, lễ Phật, cầu nguyện trong hội rằm tháng Giêng là một tín hiệu tốt thể hiện cái ‘tâm’ con người.
Bên cạnh đó, ngày này còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính đối gia tiên. Với mâm cúng gia tiên, người dân chuẩn bị mâm cỗ thịnh soạn như ngày tết với các món mặn truyền thống như giò, chả, gà, thịt lợn, rau xào… hoặc các món chay.
4. Mâm cỗ rằm tháng Giêng gồm những gì?
4.1. Mâm cỗ tuân thủ nguyên tắc 10 món theo tỉ lệ 4 bát, 6 dĩa
Mâm cỗ cúng tươm tất nhất gồm 10 món theo tỷ lệ: 4 bát, 6 đĩa. 4 bát có thể gồm bát canh măng, canh bóng, miến, mọc. 6 đĩa gồm thịt gà hoặc thịt lợn, giò hoặc chả, nem thính có thể thay bằng đĩa xào, dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng và bát nước chấm.
4.2. Đủ các vị chua, cay, mặn, ngọt
Mâm cơm cúng cũng phải có đầy đủ các vị. Vị cay của ớt, vị mặn của nước chấm, vị chua của dưa hành củ kiệu, vị ngọt của bánh, tất cả hòa quyện tạo nên mâm cỗ trọn vẹn, cầu mong bình an sung túc, xua đi những điều đen đủi sẽ tới trong năm mới.
4.3. Phải có bánh chưng hoặc bánh tét
Bánh chưng là món ăn đầu tiên không thể thiếu trong mâm cúng Tết Nguyên tiêu là. Bánh chưng tượng trưng cho đất, như một lời cầu mọi sự được vuông tròn trong năm mới. Ở miền Nam thì có bánh tét. Bạn có thể ăn bánh chưng bánh tét quanh năm nhưng mùi vị bánh của những ngày đầu năm khi được quây quần bên mâm cơm gia đình hẳn sẽ rất khác biệt.
4.4. Xôi gấc
Xôi gấc có màu đỏ, được hiểu như mang lại may mắn, đầy đủ cho gia chủ cả năm. Vì vậy, ngoài ba ngày Tết cần thắp hương xôi gấc thì Tết nguyên tiêu món ăn này cũng không thể thiếu trên mâm cúng gia tiên. Xôi gấc có vị ngọt, dẻo thơm mùi gấc tượng trưng cho sự ngọt lành trong năm mới.
4.5. Gà luộc món ăn thường có trên mâm cỗ rằm tháng Giêng
Gà luôn là món ăn quan trọng trong các món ăn thắp hương. Gà luộc màu vàng ươm tươi mang hy vọng đem lại may mắn, tiền tài và sức khỏe cho gia đình bạn trong năm mới. Gà thường được yêu cầu cầu kỳ, cẩn thận hơn gà ăn thông thường, lớp da phải căng bóng, không chín nát, mào đẹp…
4.6. Chè trôi nước
Theo sự tích nàng cung nữ tên Nguyên Tiêu làm bánh trôi nước xoa dịu các vị thần mà từ đó quan niệm của người Việt, việc cúng bánh trôi hy vọng cho mọi việc quanh năm sẽ được trôi chảy và đoàn viên. Vì vậy, đây là món bắt buộc phải có trên mâm cỗ rằm tháng giêng
4.7. Chân giò bó luộc
Trong phong tục cổ truyền của người Việt, chân giò lợn là một thứ quan trọng trong mâm cúng. Cúng chân giò lợn được hiểu mong muốn một năm đầy đặn, viên mãn. Có thể thay bằng giò chả hoặc chân giò muối bán ở ngoài.
4.8. Các món đậu
Các loại đậu mang ý nghĩa thanh đạm, sạch sẽ phù hợp với bàn thờ Phật. Trên mâm cỗ cúng không cần số lượng quá nhiều, chỉ cần 1 bát nhỏ đã đủ đầy và trọn vẹn.
4.9. Mâm trái cây ngũ quả
Hoa tươi và một đĩa ngũ quả là thứ không thể thiếu trên bàn thờ cúng tổ tiên trong tất cả các dịp lễ, nhất là trên mâm cỗ rằm tháng giêng. Mỗi vùng miền sẽ có mâm ngũ quả khác nhau. Mâm ngũ quả phổ biến thường gồm mãng cầu xiêm, dừa, đu đủ, xoài, sung, với ý nghĩa “cầu sung túc vừa đủ xài” cho cả năm được như ý.
Xem thêm bài viết liên quan:
Tết Nguyên Tiêu là gì? Làm gì vào ngày Tết Nguyên tiêu?
Ăn gì sau Tết cho đỡ ngán và giúp giảm cân