Cá nhân tôi rất mê Gỗ, ở tất cả các trạng thái, từ mùn cưa đến thân cây rắn rỏi. Đến khi bước chân vào thế giới mùi hương, tôi cũng bị thu hút bởi Gỗ, hơn là note Hoa và các note Trái Cây. Và hôm nay tôi muốn giới thiệu đến các bạn 4 vị gỗ chính trong nước hoa, đó là Patchouli – Hoắc Hương, Santal – Đàn Hương, Cèdre – Tuyết Tùng và Vétiver – Hương Bài.
Bạn có thể thắc mắc sao tôi không nhắc đến Pin – Gỗ Thông hay Oud – gỗ Trầm Hương trong bài viết này?! Bởi vì chúng không phải là những hương gỗ cơ bản và cũng không ứng dụng nhiều trong nước hoa như 4 vị kể trên. Hơn nữa, để đơn giản hóa các họ hương, người ta chỉ cần đến 4 nhóm gỗ là đủ, ví dụ Oud có thể xếp chung vào nhóm Patchouli chẳng hạn.
PATCHOULI / Hoắc Hương : gỗ của những gã Hippy
Patchouli trong tiếng Tamoul (tiếng dân tộc ở Sri Lanka, Ấn độ) có nghĩa là “lá xanh”, “patch” có biểu trưng cho màu “xanh lá”, “ilai” có nghĩa là “lá”*.
Xuất thân từ vùng đất Châu Á xa xôi: Ấn độ và Trung Quốc, Patchouli (Hoắc Hương) được người Ănglê đem về Châu Âu từ giữa thế kỷ 19. Cũng như Trà, nó nhanh chóng chiếm được cảm tình của dân Tây. Patchouli trở thành nguyên liệu không thể thiếu trong những “lọ mùi hương khô” (pot-pourri)** và trong nước hoa.
Với những note rêu sồi, ẩm thấp, đượm vị tiêu đen, sống động, hơi hướng rượu, tối và đậm hơi đất, Patchouli rất được ưa chuộng bởi cộng đồng Hippy và gắn liền với phong trào này vào những năm 1970. Không biết phải vì thế không mà note Patchouli trong nước hoa hay bị gắn mác “dirty”. Tôi có cô bạn người Colombie, khi tôi nhắc đến Patchouli thì khẽ rùng mình và bảo ở đất nước cô, người ta sợ mùi đó lắm, vì nó quá “hôi”. Tôi bèn hỏi cô dùng nước hoa gì, cô kể một loạt, và tôi cười bảo, trong nước hoa của cô, ít nhất có hai chai có Patchouli đó. Cô ấy lắc đầu nguầy nguậy.
Nhiều bạn ghét Patchouli nhưng lại không hề hay biết rằng nước hoa bạn đang dùng lại chứa nó. Vì không phải note Patchouli lúc nào cũng “dơ” và đem lại “sự ẩm ướt” cho mùi hương (đương nhiên tôi không kể đến Coriandre Jean Couturier và Patchouli Réminiscence!). Kết hợp với hoa hồng, Patchouli làm cho mùi hương sâu thẩm và đàn bà hơn, như trong Aromatics Elixir, Idylle Rose Patchouli, Opium Yves Saint Laurent hay Narciso For Her. Duo Vanille-Patchouli trong Angel giúp tạo điểm nhấn và nhiều sự biến chuyển cho mùi hương.
Patchouli là một trong những nguyên liệu tự nhiên khó thay thế nhất trong nước hoa bởi những nguyên liệu nhân tạo vì nó quá phức tạp và đem lại nhiều hiệu ứng bất ngờ.
SANTAL / Đàn hương : gỗ của những nghi lễ
Santal hay Đàn hương được dùng nhiều trong các họ nước hoa Phương Đông (Oriental) do mùi đậm vị kem sữa, ngọt, ấm và balsamic.
Được trồng ở Ấn độ từ 4000 nghìn năm trước, Santal trở thành một phần của truyền thống tôn giáo và tâm linh của người Ấn. Họ dùng Đàn Hương để xây chùa chiền và trong các nghi thức tâm linh như Hỏa Thiêu. Mỗi lần Hỏa Thiêu tiêu tốn đến 400kg gỗ. Điều này giải thích được sự khan hiếm của giống Đàn Hương quý giá Mysore của Ấn độ. Dù ngày nay, người ta đã tìm được các biện pháp thay thế như dùng Đàn Hương của Úc hay các nguyên liệu tổng hợp như Sandalore, Polysantol. ..Tuy nhiên Santal Mysore vẫn là nguyên liệu ưa chuộng của perfumers vì độ kem sữa ngào ngạt của nó. Hơn nữa, các nguyên liệu tổng hợp vẫn chưa đạt được đến độ hoàn hảo như nguyên liệu thiên nhiên. Có lần tôi có dịp so sánh hai bản Tabac Blond vintage và bản Tabac Blond hiện đại, và thất vọng vì sự khác nhau xa đó. Santal nhân tạo khô ngái, không tròn trĩnh và sống động như Santal tự nhiên.
Để lấy tinh dầu Santal, người ta nghiền nhỏ thân cây rồi đem đi chiết xuất bằng dung môi hữu cơ.
Những nước hoa nổi tiếng chứa Santal phải kể đến Samsara Guerlain và Santal Majuscule Serge Lutens.
CEDRE / Tuyết Tùng : gỗ hương bút chì
So với các loại gỗ khác thì Cèdre/ Cedar có mùi thân thuộc nhất vì nó từng được dùng nhiều trong công nghiệp sản xuất bút chì. Người ta hay dùng thuật ngữ “odeur du crayon” (mùi bút chì) để nhận định về mùi tinh dầu Cèdre. Gỗ Cèdre có rất nhiều chủng loại khác nhau: Mỹ, Maroc, Trung Quốc nên mùi cũng rất khác biệt. Cèdre mùi dịu nhẹ mỏng manh, đôi khi hơi hướng Santal, mùi thông. Vì thế nên nó được dùng rất nhiều trong nước hoa Nữ. Tiêu biểu là trong Féminité du Boise Serge Lutens và Dolce Vita Dior, đây là hai hương nước hoa Nữ đầu tiên có chứa Cèdre.
Với người Liban, Cèdre là một biểu tượng tâm linh quan trọng. Theo họ, cây Cèdre là loại cây duy nhất được Chúa tự tay trồng nên. Nó xuất hiện cả trên lá cờ của nước này. Nhưng không hiểu tại sao giống Cèdre Liban lại không nổi tiếng trong ngành công nghiệp mùi hương.
VETIVER / Hương bài : gỗ từ rễ thô dày
Khác với những vị gỗ trên , Vétiver tuy mang đậm mùi gỗ nhưng lại không phải là cây thân gỗ. Lần đầu tiên ngửi Vétiver tôi rất ngạc nhiên vì mùi tinh dầu và hình dáng của cây sao khác xa nhau quá đỗi. Vétiver rất giống cây xả, dáng lá thanh mảnh, trồng nhiều ở những vùng đất nắng nóng. Nhưng mùi tinh dầu Vétiver lại dày dặn, đậm mùi đất khô và xanh thẫm. Cũng như Hoa Diên Vĩ, phần cho hương của cây lại nằm ở Rễ. Rễ Vétiver có thể phát triển đến 3m, độ dài của rễ cũng như chất lượng tinh dầu phụ thuộc lớn vào thời gian trồng. Tuy đến từ từ Ấn độ nhưng giống Vétiver nổi tiếng lại là Vétiver Bourbon (La Réunion). Các vùng khai thác chính khác là Haiti, Java, Brazil, Ấn độ và Trung Quốc. Ở Việt Nam, theo tôi biết Vétiver được gọi là Cỏ Hương Bài, cũng được trồng nhưng không hiểu sao
lại không nổi tiếng và xuất khẩu được.
Vétiver dùng nhiều trong nước hoa nam lẫn nước hoa nữ, nhất là nước hoa Nam. Vétiver rắn rỏi, xanh, đôi khi lẫn chút khói nên rất đẹp trên da Nam giới.
Các tác phẩm có Vétiver mà tôi yêu thích: Vetiver de Carven, Vetiver Guerlain, Vetiver Extraordinaire Frédéric Malle, Grey Vétiver Tom Ford, Infusion de Vetiver Prada, Sycomore Chanel.
Gỗ “nóng” và Gỗ “lạnh”
Cũng tương tự như Gia Vị, dựa theo mùi hương tinh dầu nguyên chất và hiệu ứng tạo ra trong nước hoa, mà người ta hay chia gỗ thành hai nhóm : Gỗ Nóng và Gỗ Lạnh.
Gỗ Nóng gồm có Patchouli và Santal vì Patchouli mang mùi đất ẩm còn Santal mùi kem sữa.
Gỗ Lạnh gồm Vétiver và Cèdre vì Vétiver mang mùi đất khô ngái còn Cèdre lại có mùi gỗ thanh mảnh.
Một trong những chai nước hoa tôi thấy dung hòa được Gỗ Nóng và Gỗ Lạnh là : Gentleman Givenchy. Trong Gentleman, hương đất lạnh Vétiver hòa hợp hoàn hảo với hương đất ẩm Patchouli. Mùi hương cân bằng, có nhiều biến chuyển giữa các lớp hương. Thoáng chốc ngửi thấy nhiều Vétiver, thoáng chốc lại đậm vị Patchouli. Một cuộc ganh đua đầy quyết liệt để trở nên nổi bật của hai chàng trai!
By aperfumecatcher
*wikipédia
**pot-pourri: là hỗn hợp các loại hoa, trái cây, gia vị, lá có mùi thơm, được sấy khô. Nó được dùng để ướp hương phòng khách hay phòng ngủ.